صنایع دستی بیرجند و استان خراسان جنوبی بی شک نشانی از هنر و تمدن مردم این منطقه است. هنری که از گذشته نسل به نسل، به زمان حال رسیده است. شهر بیرجند و دیگر شهرهای خراسان جنوبی به دلیل موقعیت جغرافیایی و متناسب با امکاناتی که طبیعت در اختیارشان گذاشته صنایع دستی زیبایی را برای استفاده ی روزمره یا به قصد درآمدزایی تولید کردند. اکنون این آثار نشان دهنده ی اصالت و علاقه مردمان این سرزمین به فرهنگ و هنر است. حال اگر سفری به شهر بیرجند و قصد خرید سوغاتی داشتید از صنایع دستی زیبایش در کنار سوغاتی های خوراکی آن فراموش نکنید.
دیگر صنایع دستی استان خراسان جنوبی:
- سفالگری
- جاجیم بافی
- حوله بافی
- سیاه چادربافی
- سفره بافی
- گبه بافی
- قلم زنی
- گلیم بافی
- نمد مالی
- خراطی سنتی
قالی بافی بیرجند
قالی بافی یکی از هنرهای رایج در بیشتر شهرها و مناطق ایران است و هنرمندان بسیاری هم در این بیرجند و شهر و روستاهای خراسان جنوبی به این هنر مشغول هستند. این بافته داری از پشم با پرز ها بلند که زینت بخش تمام خانه های ایرانی است در شهر بیرجند قدمتی بیش از 1000 سال دارد. از نظر ویژگی های فنی، نوع بافت قالی در خراسان جنوبی ترکی و فارسی است و نقشه هایی چون ریزه ماهی به شکل لچک ترنج، کف ساده، کله اسبی، بته جقه و … استفاده می شوند. قالی بافی در بیرجند همچنان پا برجاست و قالی های بافته شده در شهرهای مود و درخش از شهرت جهانی برخوردار هستند.
پلاس از دیگر زیراندازهای دست بافی است که از موی بز تهیه می شود. پلاس معمولا بعنوان زیرانداز یا خیمه، چادر و … استفاده می شود. تمام مواد استفاده شده بافت پلاس طبیعی هستند و این یکی از مزیت های پلاس است. رنگ پلاس های بافته شده در بیرجند از مشکی تا کرم روشن هستند و نحوه بافت بشکلی است که از هر رنگ بخش های باریکی بافته می شوند که هر کدام رنگ متفاوتی را دارند و زمانی که در کنار یکدیگر قرار می گیرند، زیبایی چشم نوازی را به آن می دهند. در شهرهای نهبندان و سر بیشه بافت پلاس ها بیشتر رونق دارند.
رودوزی بیرجند
رودوزی بیرجند هنری است که در آن طرح هایی سنتی و زیبا بر روی پارچه دوخته می شوند و سبب آراسته و زیباتر شدن پارچه می شوند. آنچه برای این هنر استفاده می شود، پارچه و نخ از جنس هایی همچون ابریشم، پنبه ای، فلز و سنگ های تزئینی و … است. این پارچه های زیبا شاید از نظر مادی ارزش چندانی نداشته باشد ولی از لحاظ هنری بسیار ارزشمند است به این خاطر که هنر دست هنرمندانی خوش ذوق و با سلیقه است. از این پارچه ها استفاده های مختلفی میشود مانند رومیزی، رو تختی و حتی در دوخت لباس های مختلف استفاده می شود.
حصیربافی بیرجند
یکی دیگر از صنایع دستی حصیر بافی بیرجند است. هنر بافت حصیر را شاید بتوان یکی از قدیمی ترین هنرهای خراسان جنوبی دانست. هنرمندان محصولات مورد استفاده یا تزئیناتی را با برگ انواع درختان می بافند که رایج ترین برگ مورد استفاده در این منطقه درخت خرماست. حصیرهای بافته شده در عین زیبایی، قیمت مناسب دارند و بعنوان سوغات انتخاب خوبی هستند . حصیربافی در شهرستان هایی مانند طبس و نهبندان رواج دارد.
منبع : نشاط آوران